Ülkeler İstedikleri Gibi Dünya Sağlık Örgütü’nden Çekilebilir mi?

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), küresel sağlık politikalarını yönlendiren ve ülkeler arasında iş birliğini teşvik eden en önemli uluslararası kuruluşlardan biridir. Ancak zaman zaman bazı ülkeler, DSÖ’nün kararlarını eleştirerek bu örgütten ayrılmayı gündeme getirmektedir. Peki, bir ülke DSÖ’den istediği zaman çekilebilir mi? Bu süreç nasıl işler?

DSÖ Üyeliği ve Çekilme Süreci
Dünya Sağlık Örgütü, 1948 yılında kurulmuş ve Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı bir kuruluş olarak faaliyet göstermektedir. DSÖ’ye üye olmak tamamen gönüllülük esasına dayanır, ancak üye olduktan sonra ayrılmak belirli prosedürlere tabidir.

DSÖ Anayasası’nda ülkelerin istedikleri zaman örgütten çekilebileceklerine dair açık bir madde bulunmamaktadır. Ancak bu, ülkelerin hiçbir şekilde ayrılamayacağı anlamına gelmez. Eğer bir ülke DSÖ’den çekilmek isterse, BM ile olan ilişkileri ve örgüte karşı mali yükümlülükleri dikkate alınarak bir prosedür izlenmelidir.

ABD Örneği: Çekilmek Mümkün mü?
Son yıllarda, özellikle pandemi sürecinde, DSÖ’nün politikaları bazı ülkeler tarafından eleştirilmiş ve örgütten çekilme talepleri gündeme gelmiştir. 2020 yılında ABD Başkanı Donald Trump, DSÖ’den çekilme kararını açıklamış, ancak bu süreç yönetim değişikliği sonrası iptal edilmiştir. Trump yönetimi, DSÖ’nün pandemi yönetimini eleştirerek örgüte yapılan finansal desteği kesmiş ve çekilme sürecini başlatmıştır. Ancak bu sürecin tamamlanması için bir yıllık bir bekleme süresi gerektiği belirtilmişti. 2021’de Joe Biden yönetimi göreve geldiğinde bu kararı geri çekerek ABD’nin DSÖ üyeliğini sürdürmesini sağlamıştır.

Çekilmenin Olası Sonuçları
Bir ülkenin DSÖ’den çekilmesi, sağlık politikaları açısından bazı önemli sonuçlar doğurabilir:

Küresel sağlık iş birliğinden kopma: DSÖ, pandemi gibi küresel sağlık krizlerinde kritik bir rol oynar. Ayrılan bir ülke, DSÖ’nün sağladığı bilgi paylaşımı ve aşı programları gibi hizmetlerden mahrum kalabilir.
Finansal etki: DSÖ’nün bütçesi, üye ülkelerden aldığı finansal katkılarla şekillenir. Büyük bağışçılar örgütten ayrıldığında, DSÖ’nün finansmanı ve projeleri olumsuz etkilenebilir.
Sağlık politikalarında yalnızlaşma: DSÖ’nün rehberlik ettiği uluslararası sağlık standartlarından kopan bir ülke, sağlık sisteminde yeni ortaklar aramak zorunda kalabilir.